موننسین یک نوع محرک رشد یونوفری است که از گونه باکتریایی استرپتومایسس (Streptomyces) سیناموننسین تولید می شود. یونوفرها طبقه ای از آنتی بیوتیک ها هستند که باعث انتقال یونها از غشاء باکتریها می شوند و سبب کاهش فعالیت یا مرگ باکتریها می شوند.
بنابراین موننسین بطور انتخابی به دلیل تفاوت موجود در ساختار دیواره سلولی باکتریها ، سبب مهار فعالیت باکتریهای گرم مثبت در مقابل باکتریهای گرم منفی می شوند. باکتریهای گرم مثبت موجود در شکمبه، استات، بوتیرات و آمونیاک تولید می کنند؛ اما باکتریهای گرم منفی موجود در شکمبه پروپیونات تولید می کنند که پیش ساز اصلی گلوکز می باشد. در نتیجه استفاده از موننسین، باکتریهای گرم مثبت از بین رفته و جمعیت میکروبی شکمبه به نفع باکتریهای گرم منفی دگرگون می شود و باعث بالا بردن نسبت پروپیونات به استات در شکمبه می شود و تولید متان کاهش یافته و گلوکز بیشتری برای سنتز لاکتوز و افزایش حجم شیر در غدد پستانی در دسترس قرار می گیرد.
اثر ضد کتوزی موننسین :
در طی مرحله انتقال در انتهای آبستنی ( 21 روز مانده به زایمان ) تا اوایل شیردهی ( 21 روز بعد از زایمان ) به علت رشد بیش از حد جنین و نیاز دام برای تولید، نیاز به انرژی و گلوکز به شدت افزایش می یابد. در طی 42 روز مصرف گلوکز در گاوهای هلشتاین از 1000 گرم در روز به 2500 گرم در روز افزایش می یابد. در اوایل شیردهی میزان ماده خشک مصرفی جهت تولید کفایت نمی کند و دام در بالانس منفی قرار می گیرد.
برای جبران این کمبود، بدن حیوان شروع به استفاده از چربی های بدن میکند که منجر به بیماری کتوز و کبد چرب می شود. افزودن موننسین در اوایل دوره شیردهی به دلیل تولید بیشتر پروپیونات و تقویت گلوکونئوژنیک میتواند انرژی و گلوکز بیشتری در دسترس دام قرار دهد و از بیماری کتوز پیشگیری نماید و از بالانس منفی انرژی در گاوهای تازه زا جلوگیری می کند.
اثر موننسین بر پروتئین قابل جذب:
درشکمبه باکتریهای پروتئولیتیک با تجزیه پروتئین های خوراک مقدار زیادی از پروتئین غذا را به مصرف می رسانند در نتیجه پروتئین قابل جذب ( عبوری ) کاهش می یابد.
موننسین با کاهش فعالیت باکتری های پروتئولیتیک و مرگ آنها باعث می شود که بخش قابل توجهی از پروتئین خام جیره بدون تجزیه شدن از شکمبه عبور کرده و در پروسه هضم در شیردان و روده باریک قرار گیرد. در نتیجه باعث بهبود متابولیسم انرژی در بدن گاو می شود.
تاثیر موننسین بر اسیدوز:
استفاده زیاد از جیره با نشاسته بالا باعث افزایش تولید اسید لاکتیک و کاهش PH شکمبه می شود که در نهایت منجر به اسیدوز لاکتیکی می گردد. که باعث افت تولید و تغییر درصد چربی شیر می شود.
باکتریهای تولیدکننده اسید لاکتیک نسبت به یونوفرها حساس می باشند. در نتیجه استفاده از موننسین و کاهش جمعیت لاکتوباسیل ها در شکمبه خطر ابتلا به اسیدوز کاهش می یابد.
مزایا و اثرات استفاده از موننسین:
- بهبود ضریب تبدیل غذایی
- افزایش وزن روزانه
- بلوغ زودتر تلیسه ها
- افزایش تولید شیر حداقل 1 لیتر در روز
- کاهش اسیدوز
- پیشگیری از کتوز
- افزایش پروتئین قابل جذب
- بهبود بالانس منفی انرژی در دوره بعد از زایمان
مقدار و روش مصرف:
– 300 تا 350 میلی گرم (3 تا 5/3 گرم ) در روز می باشد.
– موننسین تا 3 ماه پس از مخلوط شدن با خوراک خاصیت خود را حفظ کرده و قابل استفاده می باشد.
– موننسین Withdrawal time برای گوشت و شیر ندارد.
